Το υποβρύχιο «Παπανικολής» και η συμβολή του Μίλτου Ιατρίδη στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

*του Αναστάσιου Λυμπερίου

 Χειμώνας 1940. Η Ελλάδα πλέον εμπλέκεται ουσιαστικά στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με μάχες να μαίνονται με τους Ιταλούς τόσο στα βουνά της Ηπείρου όσο όμως και στην

θάλασσα της Μεσογείου. Οι στρατιωτικές δυνάμεις των δύο χωρών είναι άνισες, με το ιταλικό ναυτικό να διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο των εμπόλεμων χωρών και το ελληνικό μόλις 5 υποβρύχια.

Παρά τη διαφορά ισχύος το ελληνικό υποβρύχιο “Παπανικολής” (το πρώτο που απέπλευσε την 28η Οκτωβρίου 1940) επιτίθεται Παραμονή Χριστουγέννων στην ιταλική νηοπομπή στην Αδριατική θάλασσα, κατορθώνοντας να βυθίσει τρία ιταλικά οπλιταγωγικά που μετέφεραν όπλα και πολεμοφόδια για τον ανεφοδιασμό των ιταλικών δυνάμεων.

Το υποβρύχιο μπαίνει στο στόχαστρο των Ιταλών οι οποίοι εκτόξευσαν 85 βόμβες βυθού εναντίον του, χωρίς όμως να καταφέρει να το πετύχει ούτε μία.

(Το θρυλικό υποβρύχιο «Παπανικολής» που ναυπηγήθηκε στα γαλλικά ναυπηγεία της Νάντης το 1925 και αποπερατώθηκε στις 3 Νοεμβρίου 1927, μαζί με το υποβρύχιο «Κατσώνης». Οι κωδικοί τους ήταν «Υ-2» για τον «Παπανικολή» και «Υ-1» για τον «Κατσώνη».)

Κυβερνήτης του ιστορικού αυτού υποβρυχίου εκείνη την περίοδο ήταν ο Μίλτος Ιατρίδης.

Γεννημένος το 1906 στο Σοφικό Κορινθίας ο Ιατρίδης εισήχθει στην Στρατιωτική Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1921, από όπου αποφοίτησε μάχιμος σημαιοφόρος το 1926.

Το 1939 προβιβάζεται στον βαθμό του Πλωτάρχη, ενώ για το σπουδαίο του κατόρθωμα εναντίον των ιταλικών δυνάμεων το 1940 προβιβάζεται σε αντιπλοίαρχο επ'ανδραγαθία και του απονέμεται το “Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας”.

Μέχρι τα μέσα του 1941 ο Ιατρίδης δρούσε στην θάλασσα του Σαρωνικού από τις ακτές του οποίου (και ιδιαίτερα στην περιοχή του Σοφικού όπου στον όρμο της Σελόντας κατέφευγε το υποβρύχιο όποτε ο Ιατρίδης επισκεπτόταν το χωριό του) παρελάμβανε σαμποτέρ (κυρίως Άγγλους και Νεοζηλανδούς) που σκοπό είχαν να προκαλέσουν δολιοφθορές στις κατοχικές δυνάμεις που έφθαναν στην Κορινθία και τους μετέφερε στην Κρήτη για να συνεχίσουν από εκεί τον αγώνα κατά των κατακτητών.

Ο Ιατρίδης γενναία αντιμετώπισε πολλούς ακόμη κινδύνους και εκτέλεσε πολεμικές περιπολίες, ενώ στα τέλη του 1941 στάλθηκε στην Αγγλία προκειμένου να παραλάβει ως Κυβερνήτης το αντιτορπιλικό “Μιαούλης” και επέστρεψε με αυτό στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, για να βοηθήσει από εκεί τον αγώνα των Ελλήνων.

Μετά το τέλος του πολέμου επιστάτησε στην επισκευή του ιταλικού καταδρομικού “Ευγένιος της Σαβοϊας” το οποίο είχε δωθεί στην Ελλάδα ως πολεμική αποζημίωση και μετονομάστηκε σε “Έλλη”.

Ο Μ. Ιατρίδης αποστρατεύθηκε το 1952 στον βαθμό του Πλοιάρχου, ενώ σκοτώθηκε το 1960 σε ηλικία 54 χρονών σε τροχαίο δυστύχημα στους Αγίους Θεόδωρους Κορινθίας. Προτομή του έχει τοποθετηθεί τόσο στην γενέτειρά του, το Σοφικό Κορινθίας (στο προαύλιο του Ναού της Αγίας Τριάδας), όσο και στην πόλη της Κορίνθου αλλά και στο Κατάκολο, ενώ άγαλμά του υπάρχει και Πύργο της Ηλείας στην ομώνυμη πλατεία Ιατρίδη.

(Η προτομή του Μ. Ιατρίδη στην γενέτειρα του το Σοφικό Κορινθίας στο προαύλιο του Ναού της Αγίας Τριάδας)

Ήταν παντρεμένος με την Λέλα Ιατρίδη και είχε μία κόρη, την Αδριατική, η οποία πήρε το όνομά της από την θάλασσα στην οποία ο Ιατρίδης θριάμβευσε στις πολεμικές του αποστολές.

Η ανδρεία αλλά και η ευαισθησία του Ιατρίδη διακρίνονται ήδη από την αρχή των πολεμικών του αποστολών, καθώς γνωρίζοντας την επικινδυνότητά τους ο ίδιος ως Κυβερνήτης συνέστησε σε όλα τα μέλη του πληρώματος να γράψουν γράμμα στα συγγενικά τους πρόσωπα (κάτι το οποίο έκανε και ο ίδιος). Στο γράμμα που απήυθυνε λοιπόν στον αδερφό του Ανδρέα (το οποίο και σώζεται) δηλώνει έτοιμος να θυσιαστεί για την Πατρίδα, ενώ εκφράζει όλη την τρυφερότητα και την αγάπη του τόσο για τους γονείς του όσο και για τη σύζυγό του. Ακόμη δηλώνει πως τα “περιουσιακά του στοιχεία” και το σπαθί του, για όσο καιρό δεν έχει ο ίδιος παιδιά, θα τα κληρονομήσει ο ανηψιός του Βασίλειος Ιατρίδης σε περίπτωση που δεν επιστρέψει (μετατρέποντας αυτή την επιστολή ουσιαστικά σε διαθήκη του). Η διαθήκη αυτή όμως δεν θα είχε καμία ισχύ σε περίπτωση που η γυναίκα του γεννούσε παιδί το οποίο σύμφωνα με την επιθυμία του θα ονομαζόταν επίσης Βασίλειος Ιατρίδης. Η επιθυμία του ήταν το «παιδί να ανατραφεί ως Ιατρίδης» και βεβαίως να κληρονομούσε το σπαθί του.

(Η επιστολή διαθήκη του Μ. Ιατρίδη από το περιοδικό Ναυτική Επιθεώρηση τόμος 166 2007 Άρθρο Πλοιάρχου Στυλ. Πολίτη Π.Ν μετά από την διάθεση υλικού και της επιστολής του ανιψιού του ήρωα κ. Βασίλειου Ιατρίδη)

Η δράση του Ιατρίδη κατά τη διάρκεια του πολέμου αναγνωρίστηκε από όλους τους Έλληνες αλλά και ειδικότερα από μέλη της Κυβέρνησης και του ΓΕΝ οι οποίοι σημείωσαν στους αποχαιρετιστήριους λόγους τους στην κηδεία του την ανδρεία και τα πολεμικά του κατορθώματα, την σεμνότητα και το θάρρος του.

*ο κ. Αναστάσιος Λυμπερίου είναι Οικονομολόγος-Κοινωνιολόγος και Υποψήφιος Διδάκτωρ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

tasoslimp@yahoo.gr