*του Αναστάσιου Λυμπερίου
Παραδοσιακά, το θέμα της ανάπτυξης των αγροτικών και
αστικών περιοχών, έχει εξεταστεί ως
ξεχωριστό θέμα στους τομείς της έρευνας αλλά και της πολιτικής. Αυτό έχει
ενισχυθεί από μια αίσθηση, ότι οι διαφορές στις οικονομικές, πολιτιστικές και
χωροταξικές συνθήκες οδηγούν σε διαφορετικά οικονομικά, πολιτιστικά και
κοινωνικά αποτελέσματα. Ωστόσο, η συνεργασία αστικών και
αγροτικών περιοχών
μπορεί να φέρει οφέλη και στις δύο χωρικές οντότητες. Κατά συνέπεια, το
ενδιαφέρον αυξάνεται στον τρόπο με τον οποίο μορφές διακυβέρνησης θα μπορούσαν
να εξελιχθούν προκειμένου να βοηθήσουν στη διαχείριση αυτής της ενσωμάτωσης, με
θετικά αποτελέσματα για την ευημερία τόσο των τόπων, όσο και των κατοίκων τους.
Οι αστικές και
οι αγροτικές περιοχές, λοιπόν, αλληλεπιδρούν μέσα από ένα ευρύ σύνολο
διασυνδέσεων, που περιλαμβάνουν διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, οι οποίες
συχνά διασχίζουν τα τοπικά και περιφερειακά διοικητικά όρια, ενώ οι συνεργασίες
μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικές,
για την προώθηση της οικονομικής τους ανάπτυξης και ευημερίας.
Σε διεθνές
επίπεδο, έχει αποδειχτεί ότι μπορούν να αναπτυχθούν συνεργασίες αγροτικών και
αστικών περιοχών με αποτέλεσμα την ενίσχυση της παραγωγής των δημόσιων αγαθών,
την επίτευξη νέων, οικονομικότερων, δημόσιων υπηρεσιών, καθώς και νέων
οικονομικών ευκαιριών (πχ. Γαλλία και Ολλανδία). Ωστόσο, η συμμετοχή του
ιδιωτικού τομέα - η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της σύνδεσης με
την περιφερειακή οικονομία – έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής, δύσκολη στις
περισσότερες από τις περιπτώσεις που εξετάζονται, κυρίως μέσα από μελέτες του
ΟΟΣΑ.
Η συνεργασία,
επίσης, μεταξύ αγροτικών και αστικών περιοχών φαίνεται να είναι πιο δύσκολη
όταν οι διαφορές μεταξύ τους στο μέγεθος, τους πόρους και την ικανότητα είναι
μεγάλες. Άλλοι παράγοντες που βλάπτουν την αποτελεσματική σχέση
αγροτικών-αστικών περιοχών είναι τα γραφειοκρατικά και πολιτικά εμπόδια, η
έλλειψη εμπιστοσύνης και ο κατακερματισμός της πολιτικής. Από την άλλη πλευρά,
παράγοντες με θετική επίδραση περιλαμβάνουν, σαφώς καθορισμένους στόχους, την
κατανόηση της αλληλεξάρτησης των αγροτικών και αστικών περιοχών, καθώς και τη
δημοκρατική συμμετοχή και ηγεσία.
Έτσι,
προκειμένου να επιτευχθεί η όσο το δυνατόν εποικοδομητικότερη συνεργασία μεταξύ
αγροτικών και αστικών περιοχών, θα πρέπει να προωθηθεί μια καλύτερη κατανόηση
των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών σε αστικές και αγροτικές περιοχές, καθώς και
της καλύτερης ενσωμάτωσης μεταξύ τους.
Η καλύτερη λύση
που προωθείται διεθνώς είναι να εφαρμοστεί ένας αειφόρος χωροταξικός σχεδιασμός,
ο οποίος θα πρέπει να ενθαρρύνεται με την εξασφάλιση πρόσβασης σε υπηρεσίες,
θέσεις εργασίας και παροχές σε λειτουργικά ολοκληρωμένες αστικές και αγροτικές
περιοχές. Παράλληλα, οι κεντρικές κυβερνήσεις θα πρέπει να δημιουργήσουν ένα
πλαίσιο βοήθειας προς τους τοπικούς φορείς με την υποχρέωση να συνεργάζονται
έξω από τους περιορισμούς που επιβάλλουν τα διοικητικά όρια.
Θα πρέπει, λοιπόν,
να διευκολυνθεί ο διάλογος και η συνεργασία μεταξύ των φορέων σε λειτουργικά
ολοκληρωμένες αστικές και αγροτικές περιοχές μέσα από την προώθηση προσεγγίσεων
διακυβέρνησης, χωρίς αποκλεισμούς, που να ξεπεράσει τις προκλήσεις του
γεωγραφικού μεγέθους, των πόρων και της πολιτικής εξουσίας. Στην περίπτωση αυτή
ο χωροταξικός σχεδιασμός θα πρέπει να διαφυλάττει και να προστατεύει τις
αγροτικές γαίες όπου καλλιεργούνται αγροτικά προϊόντα υψηλής αξίας, ο
σχεδιασμός και η λειτουργία agro logistics centers, η ανάπτυξη τοπικών
κοινωνικών - πολιτιστικών δομών που θα συγκρατούν τους κατοίκους στις αγροτικές
περιοχές κ.ά.
Για αυτό το λόγο
είναι ανάγκη να θεσπιστούν νομικές και ρυθμιστικές πολιτικές που να ενθαρρύνουν
τις αγροτικές-αστικές συνεργασίες (πιθανά μέσω της ανάπτυξης της εμπιστοσύνης,
με την ενθάρρυνση της συνεργασίας γύρω από τα ζητήματα “win-win”), μέσα από μία
στενή και μακροχρόνια συνεργασία με στόχο το αμοιβαίο όφελος καθώς και της
παρακολούθησης και αξιολόγησης των αναπτυξιακών προγραμμάτων με σαφείς δείκτες.
* ο κ. Αναστάσιος Λυμπερίου είναι
Οικονομολόγος MSc και Υποψήφιος Διδάκτωρ
Σχόλια