Από τη λατινική λέξη octo, που σημαίνει οχτώ, πήρε ο Οκτώβρης τ' όνομά του, γιατί πραγματικά στο
παλιό-ρωμαϊκό ημερολόγιο, που άρχιζε από το μήνα Μάρτη, κρατούσε την όγδοη θέση.
Όταν το 46 π.χ. τα πρωτεία του χρόνου τα πήρε ο Γενάρης, τότε ο Οκτώβρης έγινε ο δέκατος μήνας.
Ο λαός κατά τα συνηθισμένα τού έδωσε και τα δικά του ονόματα:
τον λέει Αγιοδημήτρη ή Αι-δημητριάτη, αφού η πιο μεγάλη γιορτή είναι του Αγίου Δημητρίου, και Σπαρτό, είναι ο μήνας που θ' αρχίσει η σπορά.
Αγροτικές εργασίες: Σπορά δημητριακών (κριθάρι, βρόμη, στάρι) και συγκομιδή εσπεριδοειδών.
Τα πρωτοβρόχια το μήνα Οκτώβριο και η σπορά
Οι γεωργοί περιμένουν με λαχτάρα τις πρώτες βροχές που θα την ετοιμάσουν για το όργωμα.
Συνηθισμένο όμως είναι και το «μικρό καλοκαιράκι» ή όπως αλλιώς το λένε, το «καλοκαιράκι του Αι-Δημητριού». Τότε οι βροχές σταματάνε, το θερμόμετρο ανεβαίνει κι οι άνθρωποι το νομίζουν για ένα δεύτερο, μικρό καλοκαίρι.
Τα νέα κρασιά το μήνα Οκτώβρη
Οι γιορτές τους είναι ορόσημα στη ζωή των γεωργών και των κτηνοτρόφων.
Στου Αι-Δημήτρη ανοίγουν τα βαρέλια και δοκιμάζουν τα νέα κρασιά.
Πρώτη δουλειά είναι να έρθει ο παπάς, ν΄ αγιάσει τα βαρέλια ρίχνοντας μέσα λίγο αγιασμό. Ύστερα ο νοικοκύρης θα τραβήξει απ΄ τον πείρο και θα προσφέρει πρώτα στον παπά, που θα δώσει τις ευχές του.
Στα χωριά της Πελοποννήσου συνήθιζαν οι νοικοκυραίοι να πηγαίνουν ένα μπουκάλι κρασί στην εκκλησία, για να λειτουργηθεί. Απ' αυτό το αγιασμένο έριχναν και λίγο στα βαρέλια τους, να βλογηθεί και το υπόλοιπο.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:
«Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι».
«Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια».
«Αϊ Δημητράκη μου, Μικρό καλοκαιράκι μου».
«Αν δε βρέξει, ας ψιχαλίσει, πάντα κάτι θα δροσίσει».
«Αν δε χορτάσει ο Οκτώβριος τη γη, πούλησε τα βόδια σου και αγόρασε σιτάρι».
«Άσπορος μη μείνεις, άθερος δε μένεις».
«Ο καλός ο νοικοκύρης, ο λαγός και το περδίκι, όταν βρέχει χαίρονται».
«Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις».
«Οκτώβρης βροχερός, Οκτώβρης καρπερός».
«Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι».
«Τ' άη - Δημητριού, τι είσαι ‘σύ και τι ΄μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό».
«Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα».
Σχόλια