του Χρίστου Ι. Πίκουλα
Με αφορμή την επικείμενη
έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την
Ευρωπαϊκή Ένωση, το περιβόητο Brexit,
τόσο η Μ. Βρετανία όσο και
η Ευρωπή πλέουν σε αχορτογράφητα νερά.
Η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία στον
κόσμο, καθώς και ένας ισχυρός εταίρος
σε
γεωπολιτικό και διπλωματικό επίπεδο
αποσχίζεται από το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Οι συνέπειες της εξόδου
είναι πολλαπλές και πολυεπίπεδες. Από
οικονομικής άποψης, κλονίζονται και
αποσταθεροποιούνται οι παγκόσμιες
χρηματοπιστωτικές αγορές, οι συναλλαγές,
οι εμπορικές σχέσεις με τα υπόλοιπα 27
μέλη της Ε.Ε καθώς και δυσχεραίνεται η
ελεύθερη διακίνηση προϊόντων και
πολιτών.
Σε πολιτικό επίπεδο
εύκολα θα εξάγαμε το συμπέρασμα πως το
Brexit που απότελεσε την
ενσάρκωση του ευρωσκεπτικισμού, θα
εγείρει νέες αποσχιστικές δημοψηφισματικές
τάσεις και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Επιπλέον οι φιλοευρωπαϊκές Σκωτία, Β.
Ιρλανδία, Γιβραλτάρ φαίνεται να μην
επιθυμούν να συμμεριστούν την εν λόγω
απόφαση και να αξιώσουν ανεξαρτησία.
Εύκολα μπορεί κανείς να εντοπίσει και
άλλα επίχειρα, ωστόσο στην ανάλυση μας
ας επικεντρωθούμε σε μερικές από τις
ρίζες αυτής της απομάκρυνσης από την
ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Πέρα από την παραδοσιακά
επαμφοτερίζουσα στάση της Βρετανίας
στην ΕΕ, πρέπει να δει κανείς και τα
αίτια του καλπάζοντος ευρωσκεπτικισμού
και εθνοκεντρισμού σε όλη την Ευρώπη.
Είναι γεγονός ότι, στις συνθήκες της
παγκοσμιοποίησης πολλοί Ευρωπαίοι
αισθάνονται να διαταράσσονται οι
κοινωνικές και πολιτιστικές σταθερές
τους και ενστικτωδώς αναζητούν ασφάλεια
στην αγκαλιά του εθνικού κράτους. Κάτι
τέτοιο φαίνεται να συνέβη και στη
Βρετανία, αν ληφθεί υπ' όψιν ότι το Brexit
το στήριξαν κατά τεκμήριο άνθρωποι
μεγαλύτερης ηλικίας, χαμηλότερης
μόρφωσης και τα πιο ασθενή οικονομικά
στρώματα, δηλαδή οι πλέον ευάλωτοι στις
αλλαγές αυτές.
Θα έλεγε κανείς πως η
Ευρώπη έχει χάσει σε ένα μεγάλο βαθμό
τους συναισθηματικούς δεσμούς με τους
Ευρωπαίους πολίτες που είχε αναπτύξει
στο παρελθόν.
Έχει χαθεί το όραμα.
Από την Ευρώπη των οραματιστών, βρισκόμαστε
στην Ευρώπη των διαχειριστών. Η ΕΕ αντί
να στρέψει την προσοχή της στην εμβάθυνση
της ευρωπαϊκής ιδέας, ανέπτυξε μια
Ευρώπη δυο ταχυτήτων, με τον Βορρά
παραγωγό και οικονομικά εύρωστο, και
το Νότο καταναλωτή και οικονομικά
ασθενή. Οι αυστηρές πολιτικές δημοσιονομικής
πειθαρχίας και λιτότητας και το
συνακόλουθο συναίσθημα δυσφορίας των
πολιτών έναντι του ευρωπαϊκού
πατερναλισμού, γέννησαν μια μορφή
αποστροφής προς την Ευρώπη εν γένει.
Το να θεωρεί κάποιος
ότι όλα όσα συμβαίνουν στην ΕΕ είναι
απόρροια της οικονομικής κρίσης είναι
πολιτικά ρηχό και αναλυτικά ατελέσφορο.
Χώρες όπως η Βρετανία, η Αυστρία, η
Φινλανδία, η Ολλανδία, όλες χώρες με
ισχυρές ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις,
είναι οικονομικά ισχυρές. Η κρίση δεν
εξηγεί τα πάντα.
Αυτό που συστηματικά υποτιμάται είναι
η έννοια του έθνους ως ιδεολογικού
θεμελίου και συστατικού στοιχείου των
ευρωπαϊκών κρατών, το οποίο αν και
παραμερίστηκε από τις γενιές μετά τον
πόλεμο, καθώς και τα πρώτα χρόνια της
φιλοευρωπαϊκής ευφορίας, δεν εξαλείφθηκε
από το συλλογικό υποσυνείδητο των
ευρωπαϊκών λαών.Πρέπει να επιζητήσουμε τον συνεκτικό ιστό που θα προωθήσει την ευρωπαϊκή ολοκληρώση, ένα καινούργιο όραμα, ενα κοινωνικό συμβόλαιο, και θα πρέπει να το υπηρετήσουμε. Στόχος δεν είναι να εξαλειφθεί η εκάστοτε εθνική ιδιομορφία και να επιτευχθεί μια πλήρης ομογενοποίηση, αλλά με σημαία τον κοινό ευρωπαϊκό πολιτισμό να ξαναβρούμε τα στοιχεία που μας συνέχουν. Οφείλουμε να επιστρέψουμε στην Ευρώπη των Αξιών.
Σχόλια